Houdini was een Tietenman

Goede Vrijdag, ik zit met een koffie in het dakrestaurant van de V&D en kijk over de daken van Maastricht. Over twee dagen is het Pasen. Dit jaar heb ik voor het eerst bewust gevast. Aanvankelijk wist ik niet goed hoe ik zou gaan vasten en vooral hoe ik het moest uitleggen aan mezelf. Hoe meer mensen er naar vroegen hoe duidelijker het werd zeker als men zei: "Je bent toch niet te dik" of "Waarom ga je lijnen dan?"

"Vasten" werd schijnbaar regelmatig gekoppeld aan het uiterlijk, de buitenkant. Ik wilde helemaal niet lijnen en ik vind mezelf niet te dik. Ik wilde weten wat vasten betekent en waarom halve volksstammen dit doen. 
Jezelf een luxe ontzeggen die vanzelfsprekend lijkt, waar je niet over nadenkt, dat leek me een definitie waar ik me kon vereenzelvigen. Het idee iets pas te voelen op het moment dat het afwezig is. Hoe vaak realiseren we ons niet dat we pas iets of iemand echt missen op het moment dat het of hij/zij er niet meer is. Misschien is vasten dan wel een soort van mentale training voor dergelijke momenten? Of is het een jaarlijks terugkomend herinneringsmoment van "o ja zo voelt het om echt iets niet te hebben".
Vasten is ook een beproeving, een test, je kunt na de vastentijd jezelf inschatten op wilskracht, doorzettingsvermogen en ruggengraat. Niet vanuit bewijsdrang, maar gewoon om een nulstatus te bepalen. Dat ascese en zelftucht, m.a.w. lichamelijke en geestelijke onthouding van alles dat met plezier en lust van doen heeft, geen levensstijl moet of kan zijn was voor Siddharta Gautama al duidelijk voordat hij Buddha werd, maar dat het bijdroeg aan zijn verlichting werd echter niet ontkent. Een puur eenzijdige hedonistische levensstijl daarentegen, waar het beleven van zoveel mogelijk genot centraal staat, leidt eigenlijk slechts tot verveling en excessen in lustbevrediging. Kom ik dan echt weer uit op het cliché; "balans"? 

Vergelijk het met de waarde of waardering van een fenomeen of gegeven. Na Pasen krijgen mijn leerlingen hun rapport. Ze worden gewaardeerd. Goed of Fout, voldoende of onvoldoende. Ligt die waarde vast? Wie bepaalt die waarde? Waarop baseren we die waarde? Waarvoor staat die waarde?
Bestaat het woord "waardeloos" eigenlijk wel?
Waarde van geld schommelt veel en kan kunstmatig worden beïnvloed. De waarde van een element als goud hangt af van hoeveel goud er gevonden wordt. De waarde van water wordt gezien als cruciaal. Maar wat was de waarde van geld voor iemand wiens spaargeld verdween tijdens de crisis, wat is de waarde van goud voor iemand die met dorst en honger verloren loopt in een verlaten woestijn en hoeveel waarde hecht iemand aan water die in 1953 zijn hoofd net boven water hield tijdens de vloed...
Bepalen we de waarde zelf of wordt ze voor ons bepaald? Is het überhaupt relevant om zaken op waarde in te schatten of vertroebelt het ons beeld alleen maar. Want op het precieze moment dat waarde bepaald wordt is ze al weer gedaald of gestegen en dus vergankelijk. Net als bij appels op de veiling en het NU dat wanneer u dit leest al weer VERLEDEN is.
We roepen alleen maar meer dilemma's op als we zeggen dat Ajax de beste ploeg is. Je raakt in de war op het moment dat Ajax er een keer niks van bakt. Andere spelers, andere trainer, supporters die de tent afbreken. Je zweert trouw aan de ploeg, maar je voelt eigenlijk dat jouw waarde-oordeel niet meer realistisch is. Veranderen van club gaat niet, dan wordt je onverschilligheid verweten, je bent een meeloper, waait met alle winden mee en dan ben je niet trouw en standvastig, want dat zijn geen deugden, naar men zegt.

Er zijn innerlijke dilemma's (de strijd met jezelf) en dilemma's die je je laat aanpraten en die er pas zijn op het moment dat iemand ze jou meldt.
Ik zag een duitse tv-serie over de beginjaren van de oorlog. Trotse Duitse soldaten die zich ineens realiseren dat de leiders van hun club (lees:Duitsland) niet meer volgens hun idee handelen. Mensen worden vermoord of moeten moorden om leugenachtige redenen. Deze dilemma's brengen in mensen onverschilligheid en angst boven. En dit leidt, en kijk maar in de geschiedenis, tot verschrikkingen die wij onmenselijkheden durven te noemen.

“Onmenselijke mensen”, een contradictio in terminis (eindelijk een sjiek woord in mijn tekst). Hoe laf eigenlijk om iets onmenselijk te noemen dat wij niet vinden passen bij ons menszijn. Het klinkt misschien shockerend, maar massamoord, groepsverkrachting, etnische zuivering, foltering, mensen op een eiland op gruwelijke wijze afslachten, met een mes door een kinderopvang rennen is hoe dan ook MENSELIJK en zit ingekapseld in de primitiefste basis van de mens! 
Het komt voort uit mensen, met menselijke gedachten en menselijke handelingen. Door te zeggen dat het onmenselijk is erkennen we het niet als iets wat in ons zit, maar schuiven we af op iets buitenaards misschien. Daarmee veroordelen we uitvoerders van deze daden tot het niet zijn van een mensen. Niet minder erg dan de doodstraf lijkt mij, een dood mens is tenminste nog een mens.
Waar deze gruwelijke uitingen uit voortkomen, daar zijn psychologen, psychiaters, filosofen, criminologen enzovoorts al jaren mee bezig. Er zijn verklaringen hoor, jeugdtrauma's, pestgedrag, verknipt realiteitsbeeld, zoveel "ziektebeelden". Ik ben geen kenner maar zeg wat ik zie en pleit voor zaken waar ik waarheid in voel. Het lijkt me soms dat wij mensen vaak niet goed overweg kunnen met wat het leven naar ons gooit. (klinkt in het engels mooier: We can hardly deal with, what life throws at us). Het lijken ook niet altijd de klassieke tragedies als die het leven voor ons in petto heeft, die ons zo verwarren maar des te vaker de kleine dingen des levens.
Mensen om me heen dichtbij en veraf lopen met hun ziel onder hun arm. Gissend en vragend waarheen de juiste weg loopt ondergetekende incluis. En dan lopen we ook nog in een wereld rond die knotsvol bemoeizuchtige, preterend-dienstverlenend-zijnde-maar-enkel-op-winst-beluste-beluste richtingaanwijzers staat. “Hier melden, Nu belasting invullen, SmS hier, Stort NU, Kom snel naar, klik HIER, schrijf je eerst in, Nog geen lid?, wordt hier Vriend, vind ik leuk, dwingende bliepjes van melding, alarm en agenda die allemaal gesynchroniseerd worden. Hoe kunnen we daar nog ons eigen pad kiezen. Je moet al een aardige Houdini zijn om uit de greep te komen van de kettingen der commerciële gemakzucht. Zalig zijn de onwetenden, mensen die geen van bovenstaande dwingers herkent.. Kalm nu Felix.
Het is inmiddels 3 uur, vrijdag voor Pasen. Het is volbracht. Jezus stierf aan het kruis en nam de zonden van de wereld op zich. Wat mij betreft zit mijn vastentijd erop. Ook al moet je schijnbaar officieel wachten tot zondag. Dat maak ik effe lekker zelf uit, nu.
Ik was een beginner wat betreft vasten. Ik heb gewoon vlees gegeten, begon rond halfvasten langzaam wat meer te snoepen. Enkel en vooral alcohol heb ik mij zelf ontzegt voor 40 dagen. Er is weliswaar een dun verschil tussen de “Held” en de “Alcoholist” als ik placht te beweren trots te zijn op mijn effort, ondanks Satans verleidingen met de geur van bier op feestjes en goede wijn bij het eten. Een prestatie? Geenszins, metrokengestopten en coke-afkickers zouden hartelijk gelachen hebben. Maar, ik heb ook nooit de intentie gehad te stoppen, een lange pauze slechts. Ik ervoer dat het ging om het leren waarderen van zaken in het leven, waarbij deze keer alcohol slechts model stond, bijna metaforisch. Zoals “na gedane arbeid is het goed rusten” of “je waardeert thuis pas als je weg bent geweest”.
Leren dat de waarde van iets bepaald wordt door zoveel meer dan ik dacht. Dat een fles bruin kloosterbier EUR1,79 kost in de winkel en op het Vrijthof in Maastricht EUR3,50 zegt niets over het feit dat de waarde voor mij in de afgelopen veertig dagen steeg naar cosmische hoogte, maar na de eerste slok weer als normaal gezien kan worden? Kunnen we dan zo ook meer waarde geven aan de dingen die we doen, beleven en delen? Is de kunst dan, het aanvoelen van de juiste waarde op het juiste moment? Blijft een vraagstuk. Ik kan wel bijna clichématig antwoorden dat de kleinste dingen vaak de grootste waarde hebben. Als je ze maar durft te zien, anders zijn ze nog niks waard. De waarde is dan niks waard.... Nu raak ik zelf bijna in de war.
Het doet mij wel denken aan mijn frustratie die ik voel bij mensen die de waarde die ik zie in iets, juist niét kunnen zien. Op hun beurt wachten ze op waarde in dingen die ik juist als waaaaardeloos ervaar. Waarde is dus zo relatief als tiet. (want je hebt tieten en kontenmannen, is maar net wat je meer waard vindt)
Voordat ik nog drie keer rond de pot draai over het zelfde onderwerp brei ik er maar beter een einde aan.
Een periode is voorbij. De donkere dagen zijn weg. De klok gaat om. Jezus is dood. De kou gaat langzaam weg (fingers crossed). De lente zal spoedig intreden. Ik wens voor mijzelf twee dingen in het verlengde hiervan. Het einde van een periode van zwakte, ziekte, lichamelijk malaise, gebrek aan zon, maar ook het einde van een periode van complete stuurloosheid na een indrukwekkende levenservaring waar ik nu meer dan een half jaar van terug ben. Nu is het tijd om het gal en de verwarring te begraven en de wind weer in de zeilen te voelen, waar die ons dan ook naar toe blaast.
En ook al vliegen de kraaien klaar voor de lente, enigzins verward door de sneeuw met takjes naar hun gloednieuwe nesten, wens ik iedere agnost, theist, atheist of pessimist een mooi nieuw begin en frisse moed.

Dank voor uw tijd

Felix