Loopgraven en organische thee

Ik zit in een kroegje in Brussel, er is gratis wifi en het lokale Zinnebier smaakt (beetje hipster wel). De muziek staat te hard, maar dat komt omdat iedereen buiten op het terras zit. De serveerster met te groot brilmontuur vliegt op en neer met grote tableau’s vol organische thee, trappist, duvel en hapjes. Tegenover mij hangt een van de posters die ik overal in Brussel zag hangen vandaag. Een tentoonstelling over de grote oorlog van 1914-1918. Op de voorkant staan kinderen van nu geïnteresseerd bij een graf. Er omheen staan als in een herinnering de waarschijnlijk bijbehorende soldaten nog in mooi uniform, zoals ze waren voor de oorlog begon. Toen ze nog strijdlustig waren. De “buitenober” met opgestoken dreads en een dikke neusring schreeuwt af en toe vanaf de deur naar de keuken. Dat is het enige moment dat ik echt opschrik vanaf mijn laptop. Verontschuldigend kijkt hij me aan en snelt weer voort.
Ik lees mijn vorige verhaal nog eens door en besef ineens dat ik zelf nu pas begrijp wat ik toen schreef. Voor de mensen die geen zin hebben om terug te klikken om nu een ouder, matig verhaal te gaan lezen ten einde een mogelijk net zo gemiddeld vervolg te kunnen begrijpen, een elevator pitch.
Vorig jaar was ik bang dat een koude winter mij eronder zou krijgen, verkoudheden, winterdepressies gebrek aan licht en zon, mijn lief die 3 maanden werkzaam zou zijn in Nepal. Ook beschreef ik hoe mensen zich wapenen tegen ellende en hoe mensen zich laten polariseren door wat er om hen heen gebeurt.

Ik zou kunnen zeggen, de winter die kwam, was een winter van niets. Ik geloof zelfs dat er meer zonuren waren in december en januari dan de afgelopen jaren. Het sneeuwde niet, het vroor amper en het was eigenlijk zeer leefbaar. Het alpaca-mutsje raakte ik kwijt en de dikke fleece ligt nog steeds op zijn plek. Ik lag in mijn loopgraaf richtend op de winter, maar het winteroffensief maakte een omtrekkende beweging en vond elders plaats. Een aanval van antistoffen op de hersenen van mijn toekomstige schoonmoeder, een zeer zeldzame acute herseninfectie.

Ik sta mij niet toe te zeggen te weten hoe een soldaat in een loopgraaf zich voelt als hij in de flank wordt aangevallen en maar niet uit zijn modderhol komt, maar toch heb ik momenten gedeeld met mijn schoonfamilie waar ik de radeloosheid en wanhoop als een uitgangspunt voelde vanwaar het enkel nog beter zou kunnen gaan. Je verwacht gewoon niet dat je soms zelfs door rockbottom heen kunt zakken. De winter en vroege lente waren misschien wel emotioneel de zwaarste momenten die ik ooit heb beleefd, terwijl ik het toch niet zo ervaar achteraf. Het heeft denk ik met een overlevingsmodus te maken waar je in glijdt, ik kende die modus nog niet echt van mezelf.
Eerst cijfer je jezelf weg, dan merk je dat je dat niet trekt omdat het einde nog lang niet in zicht is. Dus bereid je je voor op heftiger zaken en zet je jezelf sterker neer, je graaft jezelf in, zodat men iets aan je heeft zonder dat je jezelf verwaarloosd. Ellende is geen aanbod dat je af kunt slaan, of dat je kunt weigeren omdat je er niet om hebt gevraagd. Als het er is, dan is het er. Als je ervan weg kijkt naar links, schuift het van rechts alleen maar gezelliger tegen je aan. Soms moet je het gewoon doorstaan.

Vorige week zag ik in de bioscoop de harde oorlogsfilm “Fury” met en van Brad Pitt. Dit gaf me mede de motivatie hierover te schrijven. Een tankbemanning uit WO2 is bijna aan het einde van hun jarenlange strijd. Er komt een nieuwe rekruut bij. Hij ziet hoe verknipt en gebroken de andere mannen/jongens zijn. Ze blijven slechts overeind door vast te houden aan hun laatste kracht en standaard normprincipes. Oprechte moraal, trots en respect lijken verder verwijderd dan denkbaar. Het lijkt zelfs of de mannen al lang dood zijn, ze begrijpen zelf nauwelijks waarom ze nog in leven zijn. De jonge rekruut ziet deze gescheurde en gebarsten, ooit oersterke persoonlijkheden van dichtbij en heeft wel nog genoeg om voor te leven.
Mensen kunnen dus sterven ver voor hun dood. Kan een mens dan ook ziek zijn terwijl hij nog blaakt van gezondheid? Of lachen zonder gelukkig te zijn..

Er zijn veel mensen die veel grotere verschrikkingen doorstaan hebben, sterfte, oorlog, verscheuring.. In mijn beleving was de ellende die mij persoonlijk te beurt viel niet eens de grootste, maar vooral die van mijn lief, haar broer en haar ouders. Ik kreeg vooral een interactief college in crisismanagement en heb weer zo’n facet van het menselijk instinct kunnen zien van dichtbij.

De crisis, die ik steeds crisis noem, misschien nog wel een nawee van de ingraafmentaliteit van toen, is gelukkig afgewend. De dreiging is weg, ook al zijn er daarna nog twee EHBO bezoeken geweest die bijna als triviaal bestempeld kunnen worden.

Tot waar blijf je overeind in zo’n lange tijd. Wanneer slaan mensen door in een oorlog, vluchtelingenkamp of bij ernstige mishandeling. Tot waar reikt die rekbaarheid bij een mens. Wij zijn godzijdank met de schrik vrijgekomen en er sterker uitgekomen als familie en koppel, maar wat is er nodig om een mens te laten knakken voor altijd. Wat ik wel weet is dat dit bij iedereen verschillend is en dat je ellende niet op een schaal van vergelijking mag leggen. Ieders miserie is de zijne en iedereen geeft daar zijn eigen zwaarte aan, terecht of onterecht. Ik ben dankbaar dat ik dit niet heb hoeven leren in dat levenscollege. Misschien dat er lezers zijn die me dat kunnen vertellen omdat ze er geweest zijn, of het net op tijd konden ontwijken.

Hoe dan ook, welke winter van waar ook aanvalt. Aan het einde komt er altijd weer een lente. Altijd.

(Excuses voor weer een zwaarmoedig verhaal. Volgende keer iets luchtigs, beloofd! Er zijn nog veel meer van mijn verslagen te lezen als je even in het rond klikt. feel free om iemand een linkje te sturen als je denkt dat die het interessant zou kunnen vinden.)(vooral vanaf het verhaal Columbus in peru)

Felix