(volledige versie) Luxemburg en Vaticaanstad

Luxemburg en Vaticaanstad

(Mijn excuses voor het wegvallen van het slotgedeelte van mijn vorige post.)

Ik zit momenteel in een busje naar een onbelangrijke bestemming net buiten een oude, coloniale, carabische en zeer toeristische stad. Terwijl de vrouwelijke gids de microfoon bijna in haar mond duwt ipv het volume gewoon harder te zetten en ons in (ze doet haar best) onverstaanbaar Engels uitlegt dat we onderweg zijn naar de activiteit (echt waar?), vul ik mijn naam en nationaliteit in op een lijst zoals ik dit jaar al zo vaak moest doen in hostels grensovergangen en dergelijke. Alleen mag ik nu ook aangeven of ik vis, kip of vegetarisch wil lunchen (vegetarisch betekent hier meestal dat het vlees gewoon afwezig is). Door de lijst komt ik te weten dat ik omgeven ben door inwoners van het grote land van de vrijheid. Ik hoor een meisje/jonge dame zeggen: "oh my god you were so funny last night when you did those push ups on the bar." Ik vraag me af of Confucius al eens in een partybackpackershostel sliep voor hij schreef dat het beter is om een mijl te reizen dan duizend boeken te lezen. Er is natuurlijk geen "juiste" manier van reizen en geen "verkeerde" (op kindersextourisme na). Zoals ik in andere verslagen al aangaf, schrijf ik niet om te oordelen, maar een beetje roddelen kan geen kwaad en aangezien het verhaal online komt, praat ik niet achter iemands rug.

Wanneer we tijdens onze reis in het Nederlands willen roddelen over mensen die om ons heen zitten, gebruiken we een aantal codes om niet het idee te wekken dat we het over hen hebben. Zo noemen we Israëliërs liever Luxemburgers, ongeveer het enige eu land waarvan we nog geen reizigers tegenkwamen. Zo ook besloten we dat we luidruchtige mensen die alles dat enigzins interessant is "awesome" en "really cool" vinden en ouwe troep als "charming" bestempelen geen amerikanen maar vaticaners noemen. Het beestje moet maar een naam hebben weet ik als inwoner van Limbabwe. 
Enfin, hoe werkt zo´n georganiseerde tour; als je je verveelt en je hebt het stadscentrum, dat in zuid amerika doorgaands bestaat uit een vierkant plein met een standbeeld van Bolivar of San Martin omgeven door koloniale gebouwen, al drie keer verkend, dan boek je bij je hotel iets wat wel leuk lijkt om er nog eens uit te zijn. De reisorganisatie haalt je om 8.00am op in de lobby. Op de een of andere manier ben je dan altijd de eerste die in het busje stapt, wat inhoudt dat je meer dan een uur rondrijdt door de stad om overal mensen op te pikken die meestal nog hun tanden staan te poetsen. Dan besef je je dat je nog zeker een uur langer had kunnen slapen als de bus anderhalf uur later eindelijk vertrekt en langs jou hostel door de stad uit rijdt... En dan zit de bus vaak ook nog vol vaticaners. 

Tijdens onze reis hebben wij gesproken met mensen uit de meest uiteenlopende culturen/nationaliteiten. Vaak passeren dezelfde onderwerpen waardoor je op een bepaald moment afgetraind bent in het houden van discussies over medereizigers en hun stereotype kenmerken en gebruiken. Als voorbeeld een greep uit de meest gangbare stereotypen. Duitsers; strak georganiseerd goed voorbereid laten weinig aan toeval over, maar zijn open minded en erg geinteresseerd, doen hun best zich aan te passen. Fransen; klinken altijd schattig en grappig met hun "r" en hun "euh". Omdat ze beter spaans spreken dan engels vallen ze vaak buiten de reizigersgroepjes die overal samenklitten. Ze zijn wel avontuurlijk en vaak een beetje vreemd. Belgen; zeldzaam, maar als ze er zijn dan zijn het lefgozers en avonturiers die echt in aanraking komen met de cultuur. Argentijnen; genieters, herkenbaar aan het feit dat ze altijd zelf koken en mate drinken (zie ander verhaal). Bagage bestaat uit gitaar, handgemaakte schoudertassen en mate-benodigdheden. Uitzonderlijk vriendelijk. Hollanders; sociale beesten, sfeermakers, spreken alle talen. Jongere exemplaren kunnen vaak luidruchtig en dommig zijn, oudere exemplaren beginnen graag hostels en restaurants met weinig originele namen waar altijd bitterballen op de kaart staan... en zo voort. Statistisch gezien komen er in dergelijke gesprekken twee volken altijd als uitzonderlijke reizigers naar boven. Luxemburgers en Vaticaners. Gedeeld Stereotype; bewegen zich voort in groepen zijn luidruchtig en dapper met landgenoten. Willen veel voor weinig geld. O ja en ze komen meestal van mars.

Ik geloof dat het verschil tussen Europeanen en Vaticaners groter is dan ik ooit had gedacht.
Het kleine deel dat iets van de wereld ziet loopt hier rond alsof ze door een soort Disneyland wandelen. Ook wanneer ze hun ervaring delen hoor je dat raften in Ecuador, de bunjeejump in Peru en de goedkope jungletour in Bolivia hun beste reisherinneringen zijn. 
We zaten ooit in Bolivia met een aantal amerikaanse vegetariërs (quote uit film Notting Hill; "never trust a vegetarian" ) aan een sneue maaltijd met linzen en voor mijn part teveel groenten. Ik denk dat ze mij niet zo mochten, omdat ik er genoegen in schep vegetariërs op de grill te leggen (ironie?) als ze beweren dat vleeseters niet aan het milieu denken en zij wel. Ze hadden eerder een "thats so great" van mij verwacht in plaats van een kruisverhoor. Het stoorde hen dat ze niet genoeg argumenten klaar hadden. Geeft niet, maar mijn mond viel pas echt open toen men over homosexualiteit begon. In een soort van "show off", waarin men liet zien hoe ruim denkend of open minded men wel niet was, werd er gezegd dat er ook best wel veel homo's zijn waar men niks slechts in zag. Een jongen had zelf een homo in zijn vriendenkring gehad (gehad?), waarop de ander er zelfs een in de familie had (verre neef meestal). Het waren schijnbaar net gewone mensen. Onze monden vielen open, waren wij van die andere planeet? 

Over Luxemburgers gesproken, in Israël is er een driejarige dienstplicht voor jongens en meiden. Na die drie kunnen ze zoals ik heb begrepen door de regering gesubsidieerd op wereldreis om daarna terug te komen om rijk aan ervaring te gaan studeren. Je komt dus enkel sterke, fitte, jonge (beetje opgefokt overkomende) reizigers tegen. Vooral omdat ze bijna altijd in geformeerd peloton reizen zijn ze makkelijk en snel te herkennen. Andere kenmerken zijn hun militaristische directheid, stappen op iemand af en stellen zonder groet een vraag die als een commando doorklinkt. In deze groep reizigers kom je maar opvallend weinig uitzonderingen tegen. Een uitzondering is Oded, de religieuze tankcommandant. Hij reist alleen omdat hij alle bovengenoemde stereotypen kent en beaamt. Hij zegt dat hij niet reist om alleen maar meer landgenoten te zien en te spreken, maar juist nu hij de kans heeft wil leren hoe andere mensen uit ander werelden denken. Ik zat met heel veel vragen die ik andere israëliërs nooit durfde of wilde stellen. Met Oded sterke interesse werd een fijn gesprek waarin hij verbaasd bleek dat ik een meisje over de grens had leren kennen en ik niet begreep hoe bang en bedreigd een volk zich kan voelen. Oded probeerde me duidelijk te maken hoe het voelt als je in een klein land woont waarin je regering verantwoordelijk is voor het feit dat je niet levend de grens naar je buurland kunt oversteken. In het jaar dat ik levensbeschouwing onderwees en het jodendom behandelde riepen de vragen van leerlingen bij mij vaak alleen meer vragen op. Ik had nog nooit aan een israelier gevraagd waarom ze op zoveel plekken zo vaak geweigerd of vijandig ontvangen worden, iets wat iedereen zich afvraagt. Oded knikte en zei hoe hij zelfs een keer een bord las waarop stond dat er geen Israëliërs werden toegelaten in het hostel. Voor mij rook dit naar sterk naar "verbooden voor Jooden" en gele sterren, maar hij zei dat hij begreep dat een troep van zijn landgenoten goed in staat de sfeer in een hostel dusdanig te beheersen dat andere hotelgasten geintimideerd hun boeltje pakken en nooit meer terugkomen. Ik herken het en toch voel ik me steeds schuldig als ik vooroordelend denk "o nee, het is gedaan met de gezelligheid" als er zo´n groep een kroeg of restaurant binnenmarcheerd en zonder boe of ba stoelen weggraaien en tafels reorganiseren. 
Oded begreep aanvankelijk niet dat ik mijn "buitenlandse" vriendin niet in zuid Amerika was tegengekomen, maar gewoon in mijn provinciale hoofdstad. Ik had nooit gedacht dat iemand zich niet kon voorstellen dat ik gewoon zonder paspoort mijn huis verlaat en de straat uitloop om in het Belgische Kanne een biertje te gaan drinken. In plaats van soldaten, muren, prikkeldraad en heel veel vragen herinnert alleen een melancholische grenspaal uit het jaar methusalem statig tussen het wiegende malse korenveld, mij eraan dat ik de grens over ben. Verder veranderd het wegdek natuurlijk iets als je naar Belgie gaat en je krijgt een sms met nieuwe tarieven. Maar voor Oded is het niet zo vanzelfsprekend, er zijn veel landen waar Oded niet welkom is omdat zijn regering bepaalde dingen voor hem besloten heeft en hij nou eenmaal tot dat volk behoort. Het grootste deel van zijn volk weet niet anders dan zich als groep sterk te maken en alles en iedereen te wantrouwen. Iets wat schijnbaar een gigantische vijandigheid oproept bij andere. De klassiek cirkel...

Ik ben in dit jaar vele grenzen overgestoken waar meestal een brug of bergpas de doorgang was naar een ander land. Het fenomeen landsgrenzen is wel het meest eigenaardige onnatuurlijke wat ik heb moeten accepteren. Het duurt vaak uren om zo´n grensbrug over te steken. Je moet geld wisselen, bussen wisselen, stempels laten zetten formulieren invullen, vragen beantwoorden. Wanneer je er dan eindelijk doorheen bent is er niets veranderd. Je bent nog steeds wie je was, hoewel het ineens een uur vroeger is schijnt de zon nog net zo fel. Er zijn natuurlijk drastischer grensovergangen die ik niet ken, maar het blijft een denkbeeldige lijn die ooit op een landkaart getrokken is door mensen die er op dat moment door een oorlog beter voorstonden dan de anderen. Nooit is er gedacht aan de volkeren die doormidden gesneden werden en de volkeren die bijeen geveegd werden. Enkel waren strategische locaties of grondstoffen doorslaggevend. Dan noemt men zoiets een natie, laat mensen een ontroerend volkslied zingen geeft ze een vlag en ze juichen wanneer er wordt gevoetbald. En toch zijn er nog mensen die roepen dat Nederland niet meer "Nederlandsch" genoeg is. Misschien had Confucius toch gelijk. In ieder geval zorgt deze flutlijn er nu voor dat het voor ons te link is om naar Venezuela te reizen.. 

Vanuit een zwoel Caribisch Colombia waar de lucht is te snijden beginnen we aan onze laatste maand in Zuid Amerika.. "a la orden" (tot uw dienst) 
Felix

P.S. Ben benieuwd naar jullie mening en ervaring over naties, stereotypen. Wat is herkenbaar en waar heb ik het mis..